Wat is satijnziekte?

Satijnziekte staat al jarenlang bekend onder de medische term Osteodystrofie. Osteodystrofie, afgekort tot OD, is een medische term voor een stofwisselingsziekte die de botten aantast. Bij onderzoeken in 1999 in Berlijn is satijnziekte voor het eerst onder de loep genomen en door de treffende overeenkomsten heeft men satijnziekte jarenlang OD genoemd. Uit recent onderzoek blijkt echter dat Osteodystrofie niet de juiste benaming is voor de aandoening die de satijnen treft. Hoewel de symptomen voor een groot deel overeenkomen, is er vermoedelijk een andere aandoening als oorzaak. We zullen dus stoppen met het gebruik van de benaming Osteodystrofie en tot er meer zekerheid komt, de term satijnziekte blijven handhaven.

In 1999 werd aan de Universiteit van Berlijn onderzoek verricht naar deze aandoening bij satijncavia's. Uit het onderzoek bleek dat de overgrote meerderheid van de onderzochte satijnen vermoedelijk leed aan Osteodystrofie (OD) Bij een gezond dier wordt calcium aan de botten onttrokken en weer teruggevoerd. Deze wisselwerking wordt gestuurd door hormonen. In de bijschildklier wordt het hormoon Parathormoon (PTH) geproduceert, dit zorgt voor de onttrekking van calcium uit de botten.
Het schildklierhormoon Calcitonin bevordert weer de opname van kalk in de botten. Bij een gezond dier is deze wisselwerking in balans.

Bij een reductie (afname) van calcium in de botten, reageert de bijschildklier met een overmatige productie van PTH. Oorzaken kunnen zijn een hormoonproducerende tumor van de bijschildklier, maar ook calciumgebrek in het bloed. In het laatste geval zal er door de bijschildklier nog meer PTH geproduceerd worden om de lage bloedcalciumspiegel te reguleren met calcium uit de botten. De botten worden dan als het ware gebruikt als calciumdepot voor het bloed. Wordt het calciumgebrek chronisch, dan onstaat er botontkalking (osteoporose) en verbindweefseling (osteitis fibrosa)van het bot, oftewel Osteodystrofie. Osteodystrofie (OD) leidt tot een week en instabiel skelet en veroorzaakt veel pijn.

Mogelijke oorzaken en uitsluitsel hiervan

Aanhoudend calciumgebrek kan verschillende oorzaken hebben:

· een slechte verhouding calcium/fosfor in de voeding (fosfor hoog/calcium laag)

· een slechte resorptie van calcium uit de darm, door bijv. een chronische darmziekte, of vitamine D3 gebrek.

Vit. D3 speelt een grote rol bij calciumresorptie uit de darm in het bloed. Te weinig zonlicht en chronische lever- en nierziektes kunnen tot een vit.D3 gebrek leiden.
Bij het onderzoek in Berlijn zijn de voeders die de onderzochte satijncavia's te eten kregen onderzocht op slechte calcium/fosfor verhoudingen. Die bleken er niet te zijn. Het toedienen van calcium aan de zieke satijntjes leverde geen resultaten op, de ziekte werd niet vertraagd. Verder zouden bij een slechte huisvesting met te weinig zonlicht, ook de niet satijnen cavia's binnen diezelfde huisvesting, problemen moeten hebben en dit was niet het geval. Door bloedonderzoek en pathalogisch onderzoek werden lever- en nierziektes uitgesloten. Bij secties werden ook geen tumoren aan de bijschildklier gevonden en eveneens waren er geen veranderingen aan de darmen te zien, die zouden kunnen wijzen op een chronische darmziekte.

Wat dan wel?

Gedacht wordt aan een genetisch defect in de stofwisseling. In welk deel van de stofwisseling het defect zit, is nog onduidelijk. Vermoedens bestaan dat de calciumabsorptie in de darmen verstoord is. Dit vermoeden wordt bevestigd door het feit dat het toedienen van calcium geen effect heeft op de ziekte. Uit de meest recente onderzoeken wordt satijnziekte vergeleken met de bij mensen bekende Ziekte van Paget. Veel symptomen komen hiermee overeen. Voor meer informatie hierover kunt het artikel 'onderzoek 2009' lezen.

Helaas zal er nog veel meer en duur onderzoek nodig zijn om de oorzaak te achterhalen. Cavia's zijn dieren waarmee weinig geld gemoeid gaat, waardoor voor veel wetenschappers satijnziekte niet rendabel is om te onderzoeken. Dat is verschrikkelijk zonde, omdat het zo lang duurt voor er weer een belangrijke stap genomen kan worden. Gelukkig hebben we steeds meer banden met dierenartsen en onderzoekers in binnen- en buitenland die geïnteresseerd raken in het onderwerp en we hopen hiermee uiteindelijk verder te kunnen komen.

Knoevel en satijnziekte

Caviarusthuis Knoevel vangt al jarenlang satijncavia's op en maakt de problematiek bij deze dieren keer op keer mee. In het begin stonden we iedere keer voor een raadsel als er vreemde problemen optraden, maar na het lezen van de resultaten van het onderzoek in Berlijn vielen veel puzzelstukjes op hun plaats.

We zijn daarna begonnen met het röntgenen van satijnen en we zijn hiermee tot de conclusie gekomen dat er wel degelijk iets mankeert met de satijnen. We hebben satijnen in alle soorten en maten in de opvang gehad: satijnen waarvan de afkomst bekend was, en deze uit 'gezonde lijnen' van goede fokkers kwamen, dieren uit oeps-nestjes met weinig satijnen in de achtergrond, dieren die zwaar verwaarloosd zijn opgevangen.... maar allen krijgen ze te maken met gelijke problemen. Het moeilijke lopen, het lastige eten... de totale uiputting van de veelal kleinere lichaampjes. Het blijft afschuwelijk om steeds weer een dier te moeten verliezen aan deze rotaandoening.

Het lot van de tientallen satijnen die bij Knoevel zijn gekomen motiveert ons om door te gaan met het onderzoek. We kunnen er geen vrede mee hebben dat deze dieren moeten sterven vanwege een prachtig mooi glansje! Geen enkele cavia verdient een kans op dit lot, zij hebben er niet om gevraagd...

Alle onderzoeken waar we aan mee kunnen werken en die nieuwe informatie kunnen bieden zullen worden opgenomen op deze website. Inmiddels hebben wij ons caviahuis veranderd in een rusthuis in plaats van een opvang, waarin wij voornamelijk nog permanente plekjes maken voor satijnen die we kunnen volgen in de hoop in de toekomst de oplossing van het raadsel te vinden. Ook streven we ernaar om alle ontwikkelingen in ons werk op de site te plaatsen om satijnziekte bekend te maken, zodat hopelijk steeds meer fokkers zich bewust worden van de problematiek en nog eens goed nadenken of het fokken met satijncavia's echt het risico wel waard is.

Satijnziekte bij satijnen

Het is onbekend of alle satijncavia's aan de ziekte lijden. Er zullen vast en zeker uitzonderingen zijn. Maar zolang het merendeel van deze diertjes wel satijnziekte lijkt te hebben, zou het verstandig zijn om er niet mee te fokken. In feite is het ethisch niet verantwoord, om bewust een dier te fokken dat naar alle waarschijnlijkheid een leven vol pijn tegemoet gaat. Het is geenszins onze bedoeling om de satijnfokkers te benadelen. Het zou geen kwestie moeten zijn van "wij tegen hun". Het zou juist een samenwerking moeten zijn, om het welzijn van de satijncavia te bevorderen en misschien op die manier erachter te komen of er "gezonde" lijnen zijn en waarom de ene satijn wel satijnziekte krijgt en de andere niet.
Onderzoek is de enige manier…

Internationale respons

Op een stuk over osteodystrofie/satijnziekte bij satijncavia's, dat ik voor een Engelse website heb geschreven, is veel respons gekomen uit de hele wereld. Met name de een club die de belangen van de satijncavia's in Engeland behartigt, heeft zeer positief gereageerd. Dat de satijntjes vaak niet gezond waren, dat wisten ze wel. De diertjes bleven klein, hadden vaak gebitsproblemen en werden niet oud.
Ook waren er veel problemen met bevallingen, zwangerschapsvergiftiging en dode jonkies. Nu weten ze waarschijnlijk waarom. Ze hebben contact met mij opgenomen en ik zal een artikel gaan schrijven voor hun maandblad. Ook zullen ze een rontgenonderzoek bij satijncavia's starten.
In afwachting van de resultaten van het onderzoek zullen sommige fokkers de fok voorlopig stopzetten.

Toekomst

Er zijn nog veel vragen onbeantwoord over satijnziekte bij satijncavia's. DNA onderzoek zou noodzakelijk zijn om tot een daadwerkelijke conclusie te komen, of er in satijncavia's een genetisch defect zit dat satijnziekte veroorzaakt. DNA onderzoek zal er waarschijnlijk niet snel komen, daar is vreselijk veel geld voor nodig.

Wij zullen ons intensief blijven bezighouden met het onderzoek naar de satijnziekte. En ook zullen we satijncavia's opvangen als mensen ze niet meer willen hebben. Het maakt niet uit of ze van liefhebbers komen, of fokkers, we zullen er voor de dieren zijn. Door het observeren en onderzoeken van deze satijncavia's komen we wellicht tot meer inzicht in de ziekte.
Voor Phoebe, Knabbel, Pandora en Ploef en al die andere satijntjes die satijnziekte hebben, of zijn gestorven aan de gevolgen van satijnziekte, zullen we doorgaan, zodat hun leven en hun dood niet voor niets zijn geweest!

Copyright Knoevel Met dank aan: dr. Ewringmann en Drs. Krista Caers